Zaczynając analizę sensu powołania kapłańskiego w XXI wieku, należy odnieść się do źródeł definicji terminu pojęcia. Powołanie od łac. vocatio: wołanie, zwoływanie, wywoływanie, zaproszenie na ucztę, pozwanie przed sąd, zapraszanie kogoś do stołu boskiego, tj. do życia wiecznego, powołanie, zawód, stan. Odpowiednik gr. kaleo:  nazwać, zawołać oddaje bogactwo znaczeniowe źródłosłowu. Rdzeniem powołania w wymowie biblijnej jest jego wyjątkowość poza zwykłą religijną sferą doświadczenia ludzkiego.

Powołanie stanowi wezwanie, z jakim Bóg zwraca się do człowieka w sposób bezpośredni. Nieoczekiwany i bez przygotowania; w sposób całkowity, jednorazowy oraz nieodwołalny. Powołanie obejmuje prawo do całego człowieka w jego wymiarze duchowo-cielesnym. Ta rzeczywistość konstytuuje nowe relacje między Bogiem a istotą ludzką lub wspólnotą ludzi. Powołanie w swej istocie jest misją, dokonującą się ze względu na innych oraz służbie im. Ten kto żyje wiarą, jest więc powołany do wspólnoty z Jezusem, do wolności, do nadziei, do pokoju Chrystusa, do Królestwa Niebieskiego, do uświęcenia, do światłości Bożej, do życia wiecznego lecz również do cierpień, które prowadzą do chwały. Rolą powołania chrześcijańskiego, wynikającą z sakramentu chrztu, jest dialog wolności Boga i człowieka. Poprzedza go wybór osoby ludzkiej oraz zlecenie jej misji.

Szczególnym gatunkiem powołania do służby kościelnej vocatio ecclesiastica, a także powołanie do służby Bożej vocatio divina stanowi powołanie kapłańskie hierarchiczne i zakonne charyzmatyczne. Te dwie możliwości dróg powołania są wielkim darem i wyzwaniem dla tych, którzy zdecydują się na nie, celem realizacji służby Panu Bogu. Z punktu widzenia współczesności zdominowanej przez sekularyzm i relatywizm oraz inne prądy ateistyczno-ideologiczne, kapłaństwo i powołanie są traktowane często wrogo. Kluczem do zrozumienia wyjątkowości powołania kapłańskiego w XXI wieku jest zrozumienie czym jest prezbiter dziś dla Kościoła Katolickiego.

Z tej sprawy zdawano sobie sprawę w Kościele Wczesnochrześcijańskim, o czym dowodzą dobitnie teksty Ojców Kościoła oraz dalsze nauczanie Magisterium na przestrzeni rozwoju Kościoła. Istotą potrzebną do wzrostu i pomnażania doskonałości duchowej powołania jest dążenie do ciągłej odnowy w naszym Mistrzu Najwyższym Kapłanie – Odkupicielu Jezusie Chrystusie. Realizacji temu ma służyć, jak podkreśla Św. Grzegorz Wielki, praca nad sobą ku uświęceniu własnemu oraz Ludu Bożego, powierzonego pieczy i trosce o zbawienie wieczne pasterzy: „Lękajmy się tego, bracia – niech nasze działanie zgadza się z istotą naszej posługi. Każdego dnia myślmy o uwalnianiu się od naszych grzechów – by nasze życie, poprzez które Wszechmogący Bóg każdego dnia rozwiązuje innych, samo nie pozostawało związane grzechem. Rozważajmy bez ustanku, czym jesteśmy, ważmy zadanie nasze, ważmy ciężar, jaki na siebie wzięliśmy. Każdego dnia rozliczajmy ze sobą to, co mamy do rozliczenia z naszym Sędzią. A przy tym tak powinniśmy otaczać troską siebie, żeby nie zaniedbywać troski o bliźniego – by każdy, kto się z nami styka, był przyprawiany solą naszego słowa”.

Tu ujawnia się wezwanie do potrzeby stałej, codziennej formacji moralno – duchowej  oraz odpowiedzialności za realizowane zbawcze dzieło. Św. Jan Chryzostom w „Dialogu O kapłaństwie” nawiązuje do znaczenia wielkości kapłaństwa: „Kapłaństwo bowiem sprawuje się na ziemi, należy jednak do rzeczy niebieskich. I tak jest istotnie. Tej bowiem godności nie ustanowił człowiek, ani anioł i archanioł, ani żadna inna stworzona siła, lecz sam Pocieszyciel, i tych, co pozostają w ciele skłonił do podjęcia anielskiej posługi. Dlatego kapłan powinien być tak czysty, jak gdyby znajdował się w niebie wśród tych potęg”. Ten passus oddaje wartość nadprzyrodzoną powołania kapłańskiego jako specjalnego daru dla człowieka w każdych czasach.

Warto odnieść się do Ks. Giuseppe Frassinetti, który w swej książce z 1852 r. „Jezus Chrystus Wzór Kapłana” trafnie sformułował wnioski dla kapłanów, adekwatne do współczesności: „Nie powinno być kapłana, który nie dostrzegłby, jak bardzo wielkie są potrzeby ludu chrześcijańskiego w obecnych czasach, w których nieprzyjaciele religii uważają, że powinni czynić ogromne wysiłki, by zniszczyć obyczaje, a temu zniszczeniu chcieliby poddać też wiarę. Między tymi potrzebami największą i najkonieczniejszą jest potrzeba dobrych i gorliwych szafarzy Boga, którzy będą bronić Jego najświętszych spraw, dbając o moralność i wiarę katolicką tak srogo zwalczaną. A szczególną potrzebą jest to, by kapłani, dbając o swoją duchowość, rozbudzili w sobie łaskę sakramentalną, zachęcali jedni drugich i wspólnymi siłami, ustawili zaporę na wezbranym potoku wad i niewiary. To zachęcanie i jedność są konieczne, ponieważ nieprzyjaciele wiary jawnie starają się zastraszyć i podzielić duchowieństwo, by pozbawić je zbawczego wpływu i sprawić, by chrześcijanie popadli w zgubną niepewność i nie mogli rozeznać między nimi, którzy są ich mistrzami, a którzy uwodzicielami; którzy są ich przyjaciółmi, a którzy ich zdrajcami.

Największym pragnieniem Biskupa Rzymu i wszystkich naszych biskupów jest to, aby duchowieństwo umacniało się w gorliwości o zbawienie dusz i zatroszczyło się o utrzymanie jedności w wyznawaniu zdrowych zasad moralnych i wiary. Oczywiście, do tego celu winni kierować wszystkie wysiłki. Kto angażuje się w to i tak działa, czyni rzecz świętą o doniosłym znaczeniu. To dlatego powierza się to działanie dobrym duchownym, i jeśli zostanie podjęte, musi być skuteczne. Chodzi o to, by duchowni byli jednomyślni w realizacji podwójnego celu, wspomnianego wyżej: w kształtowaniu własnego ducha i w rozpalaniu gorliwości w działaniu dla dobra ludu chrześcijańskiego”. Ten program postulatów stanowi trafną analizę sytuacji historycznej idealnie przekładającej się do współczesności. Widzimy, że dzisiejszy front sił ciemności uderza w podstawy godności osobowej bytu ludzkiego, dążąc do zniszczenia chrześcijaństwa wraz z całym systemem wartości cywilizacji Łacińskiej.

To uzmysławia, jak wielkim wyzwaniem jest powołanie do kapłaństwa dla każdego kto się zdecyduje na nie. Kapłan jest szafarzem Bożych tajemnic wykraczających poza rzeczywistość ziemską – przyrodzoną. Św. Jan Paweł II precyzyjnie definiuje powołanie: „Powołanie kapłańskie jest misterium. Jest ono tajemnicą „szczególnej wymiany” – admirabile commercium – pomiędzy Bogiem a człowiekiem. Człowiek oddaje Chrystusowi swoje człowieczeństwo, by mógł się On nim posłużyć jako narzędziem zbawienia. Chrystus zaś przyjmując ten dar, czyni owego człowieka jakby swoim alter ego”. Bez zrozumienia procesu tej wzajemnej wymiany nie można zrozumieć sensu powołania i kapłaństwa w czasach współczesnych. Rzeczywistość laicka propagująca sekularyzację wszystkich dziedzin życia oraz gloryfikująca profanum jako podstawę egzystencji nie widzi miejsca dla duchowieństwa w świecie. W takiej odsłonie kapłaństwo staje się przeżytkiem.

Ratzinger podaje rozwiązanie na przeciwdziałanie kryzysowi kapłaństwa: „Dzisiaj potrzebna jest kapłanowi świadomość wielkości Sacrum, która może go ustrzec przed obecną chęcią uwolnienia się od niego, jak do ciężaru (być może nieświadomie), przez sprowadzenie misterium do wymiarów tylko ludzkich. Zatem powinien się poddać mocy i wielkości Sacrum z całą pokorą i ufnością, że wyniesie go ono na swoje wyżyny”. Uzupełnieniem do tego jest wniosek Benedykta XVI, że: „Należycie rozumiane, kapłaństwo nie oznacza, że w końcu dochodzę do kierowniczych stanowisk, które dają mi władzę, lecz że rezygnuję z własnych planów życiowych i poświęcam się służbie”. Trzeba pamiętać, że pójście za Chrystusem i Jego wezwaniem do pracy w Bożej Winnicy to ruszenie na całość zaangażowania się życiowego w misję zbawczą Emmanuela.

/mwż