25 października w Hradec Kralove zakończyła się XX jubileuszowa edycja Polsko – Czeskich Dni Kultury Chrześcijańskiej. Imprezę tę współtworzy Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, szczególnie Oddziały w Wałbrzychu i we Wrocławiu, które aktywnie uczestniczą w kształtowaniu rzeczywistości przyjaźni i porozumienia między dwoma sąsiadującymi ze sobą słowiańskimi narodami. Tegoroczne dni przebiegały pod hasłem „Bądźmy rodziną”.

Wieloletnie doświadczenia w tej pracy wskazują jednoznacznie, iż historia, odmiennie pokierowała ich losami, różnicując znacznie naszą kulturę i charaktery narodowe. Często nasze wzajemne relacje kształtowane były przez czynniki zewnętrzne, które nie chciały, aby Polacy i Czesi nadmiernie się do siebie nie zbliżyli. W tym kontekście należy rozpatrywać choćby lata 1945 – 1989.

Głównym celem, który od początku postawili przed sobą organizatorzy przedsięwzięcia, było to, aby mieszkańcy krajów po obydwu stronach Sudetów mogli się lepiej poznać. Postulat ten realizowany był na dwóch zbliżonych płaszczyznach: kultury i historii. Pierwszą z nich zajął się w sposób szczególny Oddział w Wałbrzychu, który od wielu lat animuje wiele wspólnych przedsięwzięć kulturalnych, często niezwykle inspirujących. Można śmiało powiedzieć, że dzięki tej działalności „Civitas Christiana” jest obecna również w Republice Czeskiej. Biorąc pod uwagę stopień laicyzacji tamtejszego społeczeństwa, jest to nie lada wyzwanie. Promocja służy zawsze wzajemnemu przybliżeniu ludzi. W tych kategoriach można rozpatrywać organizację konkursów fotograficznych zakończonych wspólnymi warsztatami czy wernisażami. Niezwykle ciekawą, choć wymagającą ogromnego wysiłku inicjatywą, jest prezentacja chórów czeskich w kościołach wałbrzyskich. Kolejnym obszarem działań jest prezentacjaamatorskiej i profesjonalnej sztuki oraz literatury współczesnej Czech i Polski. Służy temu szereg konwersatoriów, spotkań oraz wystaw, do których należałoby dodać odbywające się dorocznie spotkania z czeskim filmem. Programując swe działania Oddział Wałbrzyski KS „CCH” nigdy nie uciekał od tematów trudnych czy nawet drażliwych. Przykładem tego może być dyskusja o historycznym dziedzictwie Kotliny Kłodzkiej, która stanowi dla Czechów część ich własnej spuścizny lub konferencje na temat stanu Kościoła katolickiego w kraju św. Wacława.

Innym aspektem działalności Oddziału Wałbrzyskiego na polu relacji polskoczeskich jest aktywność na polu tematyki samorządowej. Staramy się o nawiązywania kontaktów, nie tylko poprzez spotkania oficjalne, lecz również – zwyczajne rozmowy i spotkania między ludźmi. Przyczyniły się one w dużej mierze do zmiany we wzajemnym postrzeganiu.

Drugim dolnośląskim oddziałem, który już od wielu lat zajmuje się problematyką relacji polsko – czeskich jest Oddział we Wrocławiu. W tym mieście już dziewięć razy odbywały się sesje historyczne, mające na celu poznanie historii obydwu narodów. Pierwsza z nich miała miejsce w 2001 r., i stała się próbą porównania sytuacji Kościoła w Polsce i Czechach. Służyło temu równoległe omówienie działalności prymasa Stefana Wyszyńskiego i Františka Tomaška (arcybiskupa Pragi i Prymasa Czech w latach 1977-1991).

Czas pokazał, iż problematyka ta cieszy się sporym zainteresowaniem wśród wielu środowisk we Wrocławiu i Czechach. Dolnośląskie przedsięwzięcie, odbywająca się rokrocznie w okolicach święta świętego Wacława patrona Czech (28 września), stała się już instytucją. Podobnie jak w Wałbrzychu, na spotkaniach nie unikano problemów trudnych, a nawet uchodzących za zapalne. Obok nich, zaprezentowano również ciekawe i budujące fragmenty z dziejów obydwu narodów i ziemi śląskiej, która nie raz przecież zmieniała swoją przynależność państwową. Śląsk, jako świadek krzyżowania się kultur oraz licznych wstrząsów społecznych jest przecież wymarzonym obszarem dla badań historyków i kulturoznawców.

W bieżącym roku przedmiotem refleksji naszych spotkań było dwudziestolecie przemian politycznych w Polsce i Czechosłowacji. W roku przyszłym, organizatorzy pragną skoncentrować się na dziedzictwem jagiellońskiej Europy Środkowej – jedynego chyba okresu w dziejach, kiedy niemal cały region był zjednoczony w sposób pokojowy. Wydaje się, że był to czas o największym potencjale szans.

Imprezy i przedsięwzięcia organizowane przez nasze Stowarzyszenie są tylko fragmentem większego projektu pod tytułem Polsko – Czeskie Dni Kultury Chrześcijańskiej. Dolnośląskie Dni są doskonałym przykładem na to, że działania obywatelskie często mają większy wpływ na kształtowanie postaw niż niekiedy puste i teatralne gesty polityków. A podstawowe hasło imprezy „bądźmy rodziną” jest dla wszystkich biorących udział w przedsięwzięciu nieustannym wyzwaniem.

Piotr Sutowicz

Artykuł ukazał się w numerze 12/2009.