Parafia w Kobyłce jest jedną ze starszych na Mazowszu. Powstała jeszcze przed rokiem 141 5. Z tego okresu pochodził pierwszy drewniany kościół pw. św. .Anny z dzwonnicą obok, wzniesiony z modrzewiowych bali. Dzisiejszą, murowaną świątynię pw. Świętej Trójcy zbudowano w latach: 1741 –17 53 na tym samym miejscu.

Fundatorem był biskup sufragan płocki Marcin Załuski. Późnobarokową w stylu świątynię projektował i nadzorował jej budowę Włoch Guido Antonio Longhi, nadworny architekt biskupa Andrzeja Stanisława Załuskiego. Właśnie wspomniany Andrzej Stanisław i Józef Andrzej Załuscy – także biskupi – byli inicjatorami powstania pierwszej w Rzeczypospolitej publicznej biblioteki w Warszawie przy dzisiejszej ulicy Hipotecznej tzw. „dom pod królami” – siedziba ZAIKS-u.

Ściany kościoła i sklepienia pokryte zostały wspaniałymi freskami. Autorem malowideł był prawdopodobnie Sebastian Eckstein lub Józef Adam Meyer. W roku 1755 biskup Marcin Załuski podarował świątynię wraz z majątkiem zakonowi jezuitów prowincji litewskiej, którzy byli tu do roku 1773. W latach:1778– –1888 parafią opiekowali się ojcowie bernardyni i kolejno znów księża diecezjalni.

W czasie Insurekcji Kościuszkowskiej roku 1794 uszkodzona została wieża wschodnia. Podczas wojen napoleońskich roku 1812 w kościelnych pomieszczeniach przebywały wojska francuskie. Znacznemu zniszczeniu uległy freski. Ponowna przebudowa to lata: 1822–1823 – usunięto wówczas kaplice kalwaryjskie nad traktami bocznymi. Kolejna „interwencja” budowlana to lata 1854–1855. Prace prowadzono pod kierunkiem architekta Ludwika Bethiera.

Usunięto ostatecznie pomieszczenia nad traktami bocznymi, ponadto obniżono i przekształcono dach. W latach: 1888– –1898 podjęto kolejne prace budowlane polegające na wymianie w wieży zachodniej dwóch górnych drewnianych konstrukcji na murowane. Wymieniono też okna, z przedstawiających wizerunki świętych na okna ze szklanymi przezroczystymi taflami w żelaznych obramieniach. We wnętrzach wymieniono żyrandole. W końcu XIX wieku przykościelny teren otoczono nowym ogrodzeniem.

Trójnawowy wygląd obecnego kościoła uzyskano w roku 1902 przebijając ściany w arkadach międzynawowych. W czasie działań wojennych kościół uległ częściowemu zniszczeniu. Przez wycofujące się wojska niemieckie wysadzona została m.in. wieża zachodnia. Odbudowa i prace remontowe prowadzone były w latach: 1945–1949 przez architekta Bruna Zborowskiego. Odbudowana została wieża zachodnia a nad nawami bocznymi położono nowe stropy.

Uszkodzeniu uległy wspomniane XVIII-wieczne freski. Ich restauracja prowadzona była do roku 1977 przez konserwatorów malarstwa Konstantego i Władysławę Tiuninów.

Dopiero w okresie powojennym, bo w latach: 1971–1973 wzniesiono nigdy nieukończoną wieżę wschodnią. W roku 1981 przebito od strony północnej nowe wejście, a także przemurowano ogrodzenie wokół kościoła.

Jednym z ciekawszych zabytków kościoła w Kobyłce są 16-głosowe organy z 1898 roku zbudowane przez Henryka Hartmana. Wykorzystał on prospekt organowy pochodzący z 1635 roku.

W roku 1971 wybuchł w kościele pożar, od pozostawionej przez złodziei świeczki zapalił się ołtarz główny. Spalił się wówczas obraz „Ostatnia Wieczerza”

Kościół usytuowany w północno-zachodniej części miejscowości. Dwukondygnacyjny, z siedmioosiową fasadą dekorowaną wnękami, z dwoma nieco wysuniętymi wieżami, zbudowany na planie prostokąta z cegły, otynkowany, na ceglanych fundamentach. Dach nad korpusem głównym kryty dachówką, nad nawami bocznymi blachą. Wewnątrz posadzka z cementowych szarych i czarnych płytek w układzie szachownicowym.

Andrzej Zalewski

Artykuł ukazał się w numerze 10/2008.