Czytając Ewangelie, z początku pomijałem długie wyliczenia przodków Jezusa, ale potem zauważyłem, że różnią się one między sobą. Czy mają one jakąś wartość historyczną? (…) Objaśnienia podane w przypisach do Pisma Świętego niezbyt mnie przekonują.

Andrzej

Rzeczywiście, dwa zawarte w Ewangeliach rodowody (genealogie) Jezusa bardzo się różnią. Chodzi o dwa ustępy: z Ewangelii św. Mateusza (1, 2-17) oraz Ewangelii św. Łukasza (3, 23-38). Część tych różnic jest mniej ważna, jak ta, że jedna lista prowadzi od Abrahama do Jezusa, a druga od Jezusa do Adama i zawiera więcej imion. Obie są zgodne co do pochodzenia Jezusa z plemienia Judy i od króla Dawida.

Problem polega na tym, że między Dawidem a Jezusem obie genealogie zawierają inne zestawy imion, zgadzając się tylko co do Józefa! Zauważmy przy okazji, że choć Jezus narodził się bez udziału ziemskiego ojca, odziedziczył rodowód właśnie po Józefie, jako ojcu w świetle prawa. Ponadto u św. Mateusza między niewolą babilońską a Jezusem znajdziemy za mało imion, jeden przodek przypada na blisko 50 lat.

Tłumaczono to rozmaicie. Zgadywano, że lista św. Łukasza wymienia przodków Maryi: na tej zasadzie, że Józef odziedziczyłby genealogię po Jej ojcu, ponieważ ten nie miał synów. Taki zwyczaj nie jest jednak skądinąd znany, a według późniejszej tradycji Maryja pochodziła z rodziny kapłańskiej, a więc z plemienia Lewiego. Jej ojciec miał mieć na imię Joachim, a genealogie z Ewangelii nie znają tego imienia.

Żeby naprawdę rozwiązać ten problem, trzeba sobie uświadomić, że biblijne listy przodków nie pełniły tej funkcji, co dzisiejsze urzędy stanu cywilnego i podręczniki historii. Chodziło w nich raczej o przedstawienie na sposób obrazowy więzi między ludźmi. W rozdziale 10. Księgi Rodzaju wszystkie narody pochodzą od Noego – to znaczy, że ludzie są wobec siebie krewnymi, a nie obcymi. Potomek znaczy tyle, co dziedzic. Żydzi są potomkami Abrahama, czyli dziedziczą po nim Ziemię Obiecaną.

Lista przodków Jezusa z Ewangelii św. Mateusza ma przypuszczalnie charakter symboliczny. Wymienia ona kolejnych królów Judy, od Dawida, przez Salomona aż do niewoli babilońskiej. Oznacza to, że Jezus jest prawdziwym królem i Mesjaszem, czyli potomkiem Dawida, wysłanym przez Boga dla wybawienia Izraela i świata. Dodatkowo wskazuje na to powtarzająca się w rodowodzie liczba czternaście, symbolizująca imię Dawid.

Natomiast rodowód Jezusa w Ewangelii św. Łukasza mógł mieć charakter wspomnienia rodzinnego. W świecie semickim przodków pamiętano; Arabowie i dziś potrafią wymienić swoich praojców na wiele pokoleń wstecz. Pamiętałaby ich też rodzina Jezusa.

Michał Wojciechowski/kw