Z prof. Grzegorzem Kucharczykiem o jego najnowszej książce „Długi kulturkampf. Pruskie i Niemieckie wojny kulturowe przeciw Polsce w latach 1795 – 1918”, rozmawia Karol Irmler.

Okres zaborów w Wielkopolsce i na Pomorzu kojarzony jest przede wszystkim z nasilającymi się procesami germanizacji, czyli narzucenia języka, kultury niemieckiej Polakom poprzez stosowanie różnych antypolskich rozwiązań w systemie prawa, na polu edukacji, gospodarki, rolnictwa, życia codziennego np. w kontaktach z urzędami i innymi instytucjami pruskiego państwa.

Profesor Grzegorz Kucharczyk w swojej najnowszej książce mówi o wojnie kulturowej przeciw Polsce toczonej przez cały czas zaborów, aż do końca w I wojny światowej. Celem tej wojny było zneutralizowanie a właściwie przerwanie polskiego kodu kulturowego i utrwalenie wizerunku Rzeczypospolitej, jako kraju zacofanego, pogrążonego w nieustannej anarchii. Polacy to w ocenie niemieckich elit naród pozbawiony historii, naród reakcyjny, lekkomyślny, naród o niższej kulturze i duchowości. Dziejową koniecznością, a nawet dobrodziejstwem stały się rozbiory i wcielenie znacznej części ziem polskich do państwa pruskiego. To stworzyło możliwość modernizacji zacofanych ziem, a także uczłowieczenia Polaków, przekazania im wyższej kultury niemieckiej, wyzwolenia ich z anarchii, nauczenie odpowiedzialności, gospodarności i służby państwu.

Niemcy, jako w pełni ukształtowany naród reprezentujący wyższą kulturę mieli szczególną misję wobec narodów słowiańskich, powierzoną przez historię. Realizowano ją w zaborze pruskim na wiele sposobów i na wielu polach: edukacji, kultury i piśmiennictwa, działania pruskiej cenzury, walki z polskim katolicyzmem, a nawet poprzez architekturę i wielkie monumentalne budowle np. Zamek Cesarski w Poznaniu. Dokładnie opisuje to prof. Grzegorz Kucharczyk podając też liczne przykłady umiejętnego wykorzystania np. pruskiego prawodawstwa przez polskie elity gospodarcze na polu pracy organicznej w Wielkopolsce. „Najdłuższa wojna (kulturowa) nowoczesnej Europy” nie zakończyła się klęską Polaków.

Narody, które w XIX wieku miały własne państwa wygrywały pod każdym względem. Państwa inicjowały rozwój gospodarczy, modernizację, wspierały edukację, kulturę powstawanie elit. Polacy byli tego pozbawieni. Kultura polska, która próbowano zniszczyć i zastąpić wyższą kulturą niemiecką zyskała jednak inne  zadanie. Dzięki niej miał trwać „naród bez państwa”.  Sprawdziły się  słowa Ks. dra Bolesława Domańskiego – Patrona Polaków w Niemczech wygłoszone na Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku.

„Będziecie zwalczani, ale nie zwalczeni.

Będziecie pokonywani, ale nie pokonani.

Będziecie zwyciężani, ale nie zwyciężeni.

Bóg z nami i nad nami”.

Zapraszamy do wysłuchania nagrania:

/mwż