Jest kilka miast, w których chciałbym, czy raczej mógłbym, zamieszkać ponieważ ich atmosfera jest tak dogłębnie przesycona historią, że człowiek idący ulicami, zaułkami, czy wchodzący do kościoła, czy muzeum wpisuje się w dzieje – czuje, że staje się ich częścią, przeżywa historię.

Żeby rzecz bardziej wyjaśnić, to obok Wrocławia, z którym od kilkudziesięciu lat jestem życiowo związany, czy czeskiej Pragi, którą polubiłem od pierwszego wejrzenia, miastem, w którym czułbym się co najmniej dobrze, gdyby przyszło mi tu żyć, jest bez wątpienia Kraków – symbol historii Polski. Jest to jeden z powodów dla których z ogromną ciekawością, strona za stroną pochłonąłem najnowszy album fotografii Adama Bujaka, opatrzony historycznym wprowadzeniem Joanny Wieliczki-Szarkowej.

Album wydawnictwa Biały Kruk jest rzeczą edycyjnie bardzo staranną, co bez wątpienia jest jednym z atutów dla tych, którzy chcą wejść w atmosferę historii, przemedytować te części miasta i jego dziejów, które splecione są z losami narodu i jego kultury. Sam tytuł ponad 300-stronnicowego dzieła, oprócz rdzenia „Kraków” zawiera też element owej szerszej atmosfery tego co w nim znajdziemy: „kultura i naród”. Tak, Kraków to królowie, to koronacje, to choćby „Hołd Pruski”, którego rynek tego miasta był świadkiem, a który Jan Matejko uwiecznił, ale przecież to także święta Jadwiga, z całym jej zamysłem politycznym i wizją Unii, to Uniwersytet, wreszcie to obyczaje i obrzędy, które w określonych porach roku świadczą o żywej i fascynującej przeszłości przeniesionej do teraźniejszości. Ślady które widzimy, także na zdjęciach, wskazują na chrześcijaństwo, które liczy tu sobie ponad 1000 lat. Zdjęcia pokazują też rzeczy prawie nowe, z którymi powiązana jest historia całkiem niedawna.

Oczywiście, gdyby nie wojny, zabory i wrogie okupacje, mogłoby w Krakowie być jeszcze piękniej i historia, zaklęta w budynkach, pyszniła by się jeszcze bardziej, ale i tak mamy tu rzeczy wyjątkowo piękne. Lekcję poznania przeszłości niegdysiejszej stolicy Polski warto odrobić, warto z pomocą fotografii Adama Bujaka – dobrze, że mistrz nie daje nam o sobie zapomnieć.

Adam Bujak, Joanna Wieliczka-Szarkowa, Kraków. Kultura i naród, Biały Kruk, Kraków 2025

/mdk