Termin „zróżnicowanie społeczne” to socjologiczne pojęcie, której w najprostszej definicji odnosi się do faktu występowania różnic między ludźmi, kategoriami i grupami społecznymi oraz do ich odmiennego usytuowania w strukturze społecznej. Zrozumiałe jest, że jako podstawowa kategoria socjologiczna pozostaje w kręgu zainteresowania katolickiej nauki społecznej.

Jest ona motywem tytułowym najnowszego numeru kwartalnika „Społeczeństwo”, jak to się w ostatnim czasie utarło, motywem niezawężającym pola tematycznego, a mającym za zadanie inspirować naukowe rozważania. KNS-ową specyfikę interesującej nas kategorii trafnie określił ks. prof. Bogusław Drożdż, redaktor naczelny pisma:

Różnie można podchodzić do zróżnicowania społecznego. Myśleć naukowo i wyszukiwać w literaturze przedmiotu najlepszych definicji, następnie rozpływać się w myślach i uważać, że jak już się zróżnicowanie społeczne określiło, to tym samym zrozumiało się istotę ludzkiego społeczeństwa, które notabene jest zróżnicowane. Rzeczywistość społeczna jest bardzo bogata. Oczywiście, należy ją definiować, ale może przede wszystkim należy ją umieć przyjąć, otworzyć się na nią. Najpierw trzeba dostrzec i stwierdzić: tak, to jest mój świat, mój dom, przestrzeń mojej odpowiedzialności. Akceptacja jest ważna. Od tego momentu zaczynam w niej uczestniczyć i nadaję jej swoją ludzką twarz. Jeśli nadaję społecznej rzeczywistości swoją twarz, to znaczy, że interesuje mnie przyszłość moja i społeczeństwa, moja w tym społeczeństwie i tego społeczeństwa ze mną.

Jak widać, w takiej perspektywie nadany jest charakter głęboko humanistyczny i dynamiczny – nawiązujący do metody KNS: „widzieć-ocenić-działać”. Warto, jako zachętę do zapoznania się z zawartością numeru, zaprezentować artykuł ks. dr. hab. Wiesława Łużyńskiego – profesora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, pracownika naukowo-dydaktycznego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – pt. Czy wszystko jest polityką? Można bowiem uznać, że wspomniana ludzka aktywność paradoksalnie ma za zadanie niwelować zróżnicowanie społeczne, jednocześnie będąc jego emanacją i utrwalaczem. W konkluzji autor przypomina charakterystykę polityki w rozumieniu KNS:

Człowiek jest istotą społeczną. Tworzy i angażuje się w wiele wspólnot i społeczności. Jest to naturalna konieczność wyrastająca z potencjalności jego natury. Dzięki społecznej kooperacji może rozwinąć wielorakie uzdolnienia swego ducha i ciała. Do życia w relacji skłania go również Communio Trinitatis, czyli wspólnota osób Boskich, na których podobieństwo został stworzony. Człowiek uczestniczy we wspólnocie. Jest to warunek umożliwiający mu życie i rozwój. Zatem zaangażowanie w życie wspólnoty rozwija go, a zarazem pomnaża jej dobro. Tak definiowana jest polityka. W znaczeniu wąskim jest polem aktywności jedynie katolików świeckich. Duchowni pełnią tu rolę profetyczno-krytyczną. Dokonują moralnej oceny aktualnych problemów społecznych i politycznych. Natomiast polityka rozumiana szeroko, jako wszelka działalność mająca na celu pomnażanie dobra wspólnego społeczności, stanowi pole aktywności zarówno duchownych, jak i świeckich. Jedni i drudzy powinni angażować się w dobro rodziny, społeczności lokalnych i regionalnych, społeczności zawodowych, organizacji i stowarzyszeń oraz dobro wspólnoty narodowej. W tym sensie wszystko jest polityką.

W omawianym numerze Czytelnik może –  jak zwykle – zapoznać się z całą paletą artykułów, które mniej lub bardziej inspirują się tematem przewodnim, ale wszystkie zanurzone są w KNS. Kto chce przyjrzeć się współczesnemu światu z perspektywy społecznego nauczania Kościoła, znajdzie coś dla siebie. Zatem zachęcam do lektury!

Tekst pochodzi z kwartalnika Civitas Christiana nr 3 / lipiec-wrzesień 2023

/ab