Wigilia Paschalna to najświętsza noc chrześcijaństwa – Wielka Noc. Podczas niej Pan powstaje z grobu. Wielka Sobota poprzedzająca wieczorny obchód Wigilii Paschalnej jest tradycyjnie związana z nawiedzeniem kościoła i poświęceniem pokarmów na stół wielkanocny oraz z zachętą do adoracji Najświętszego Sakramentu w Grobie Pana Jezusa.

W koszyczku wielkanocnym obowiązkowo znajduje się pieczywo, które symbolizuje codzienny pokarm człowieka, mięso i wędliny oraz przyprawy nawiązujące do spożywanego mięsa baranka paschalnego i stosowanych przy tym ziół, a także jajka - symbol nowego życia.

Na liturgię Wigilii Paschalnej gromadzimy się po zmroku przed kościołem wokół rozpalonego ogniska, przygotowanego z gałązek Niedzieli Palmowej. Za rok w Środę Popielcową popiół ze spalonych palemek posłuży do posypania głów wiernych w akcie pokuty. Ogień zostaje poświęcony, a od niego zapala się woskowy paschał, przygotowując go poprzez wyrycie w nim znaku krzyża, wpisaniu obecnego roku i wbicie ozdobnych gron. Słowa wypowiadane przy okazji tego obrzędu uświadamiają nam, że Chrystus Zmartwychwstały, którego symbolizuje paschał, jest alfą i omegą - początkiem końcem, Panem czasu i wieczności, a wszystko to wynika z Jego ofiary krzyżowej symbolizowanej przez pięć ran.

Zapalony i przygotowany paschał wnosi się do pogrążonego w ciemnościach kościoła. Wniesienie paschału odbywa się w trzech etapach, przy których śpiewa się – "Światło Chrystusa", a wierni odpowiadają – "Bogu niech będą dzięki". Począwszy od księży i służby liturgicznej, aż po pozostałych wiernych, kościół rozjaśnia się blaskiem odpalanych od paschału świec.

Paschał umieszcza się przy ołtarzu, okadza się jego oraz mszał, z którego za chwilę zostanie odśpiewany Exsultet, czyli orędzie wielkanocne. Wierni cały czas trzymają zapalone świece i wsłuchują się w śpiew oraz podziwiają jasność blasku zmartwychwstałego Pana. Jest to hymn dziękczynienia i uwielbienia za fakt zmartwychwstania i odkupienie człowieka.

Po orędziu wielkanocnym rozpoczyna się niezwykle bogata w czytania liturgia słowa. Całość może obejmować nawet do 9 czytań i fragmentu Ewangelii. Są one tak wybrane i ułożone, aby stanowiły opis historii zbawienia od stworzenia świata i człowieka, przez grzech pierworodny, przymierze z Abrahamem, wyprowadzenie Izraelitów z Egiptu, aż po prorockie zapowiedzi Mesjasza. Po czytaniach ze Starego Testamentu, wykonuje się "Chwała na wysokości", zaczynają ponownie bić dzwony, a na ołtarzu zapala się świece. Po hymnie następują: czytanie z Nowego Testamentu, Alleluja, psalm oraz Ewangelia.

Homilia w tym dniu winna koncentrować się na głoszeniu prawdy o Zmartwychwstaniu Pana i powinności wiernych, aby odnawiali się w swojej wierze. Kontynuacją tego przepowiadania będzie liturgia chrzcielna, podczas której następuje śpiew Litanii do Wszystkich Świętych, błogosławi się wodę chrzcielną albo wodę do pokropienia, jeśli podczas liturgii nie jest sprawowany chrzest. Ciekawym elementem tego obrzędu jest jedno- lub trzykrotne zanurzenie paschału w błogosławionej wodzie.

Podczas Wigilii Paschalnej wyznanie wiary przybiera postać odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych w formie pytań i odpowiedzi. Wierni trzymają w rękach zapalone świece, a po wyznaniu wiary i wyrzeczeniu się zła, zostają pokropieni wodą święconą. Po czym następuje modlitwa powszechna, procesja z darami i dalszy ciąg liturgii eucharystycznej przebiegający jak podczas zwyczajnej Mszy Świętej. Po zakończeniu obrzędów Komunii Świętej, kończy się Eucharystię błogosławieństwem, jeśli procesja rezurekcyjna odbędzie się rano w Niedzielę Zmartwychwstania, albo formuje się od razu procesję rezurekcyjną i udziela się błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem na zakończenie procesji. Obie formy są dopuszczalne.

Zasadniczo można byłoby uznać, że to koniec Triduum Paschalnego, ale normy liturgiczne zaznaczają, że Triduum kończy się dopiero II Nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania. Warto pamiętać, że tradycyjnie jesteśmy wezwani, aby radość ze spotkania ze Zmartwychwstałym Panem przedłużyć nie tylko na niedzielę, czy Poniedziałek Wielkanocny, ale na całą tzw. Oktawę (8 dni) Wielkanocną, aż do Niedzieli Miłosierdzia Bożego.

/ab