Tuż przed uroczystością wręczenia laurów 74. Nagrody Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” im. Włodzimierza Pietrzaka, przypominamy sylwetkę patrona oraz historyczny i aktualny kontekst funkcjonowania najstarszego niepublicznego wyróżnienia z zakresu szeroko rozumianej kultury.

Od Włodzimierza Pietrzaka nie rozpoczynają się podręczniki do historii Polski. Raczej nie znajdzie się go w programach szkolnych. Młodzi ludzie z portali internetowych, którzy zaskakują ludzi na ulicach pytaniami z historii czy geografii Polski, gdyby zapytali o Włodzimierza Pietrzaka też nie uzyskaliby odpowiedzi. Ale tam często nie wiedzą kto to był Adam Mickiewicz…

Czy zatem warto mówić o Włodzimierzu Pietrzaku, przypominać jego bohaterskie życie oraz dorobek literacki? Warto! Obecnie, przy różnych okazjach wspomina się słowa Świętego Jana Pawła II, powtórzone za Pawłem VI, że współczesny świat bardziej potrzebuje świadków niźli nauczycieli, a jeśli nauczycieli, to tych, którzy są świadkami. Takim właśnie był Włodzimierz Pietrzak. To, że nie jest historycznym celebrytą, jeszcze bardziej uwiarygadnia jego rolę jako świadka. Warto zatem syntetycznie przypomnieć sylwetkę omawianej postaci.

Poeta, pisarz, krytyk literacki, polityk, a przede wszystkim chrześcijanin i patriota urodził się w Warszawie w 1913 r. Dzieciństwo spędził w Turku, a gimnazjum skończył w Kaliszu. Potem były prawnicze studia na Uniwersytecie Warszawskim. Jak się okazało to jednak nie prawo, a literatura stała się żywiołem dobrze zapowiadającego się młodego intelektualisty. Wydany wspólnie z Janem Kotem i Ryszardem Matuszewskim debiutancki tomik poetycki objawił literacki talent.

Jednak, jak się wydaje, to nie w poezji i prozie, a w twórczości krytyczno-literackiej najpełniej ujawnił się pisarski kunszt autora. Przykładem tego jest choćby  pozycja „Rachunek z dwudziestoleciem”. Działalność literacką Pietrzak uzupełniał aktywnością polityczną i patriotyczną. Związał się z miesięcznikiem Związku Młodej Polski – „Młoda Polska”, a także z tygodnikiem „Prosto z mostu”. W 1940 roku został redaktorem pisma „Pobudka”, a potem podjął pracę w redakcji „Nowej Polski” organu Konfederacji Narodu. W 1943 r. objął funkcję redaktora naczelnego tego pisma. W 1944 roku wziął udział w Powstaniu Warszawskim w plutonie „Mieczyków”, którego później stał się dowódcą.

22 sierpnia zabłąkana niemiecka kula trafia noszącego ps. Balk powstańczego porucznika w głowę. Jest taka legenda, że Włodzimierz Pietrzak otrzymał śmiertelny strzał podczas lektury „Nowego wspaniałego świata” Aldousa Huxleja… Nawet w tym, w sposób uproszczony, zaprezentowanym życiorysie widać, że bohater naszego wspomnienia  w sposób aktywny rozumiał i wypełniał swoją służbę wobec Ojczyzny. Jego wszystkie działania podszyte były patriotyzmem. Natomiast inspiracji i fundamentów tejże służby szukał w chrześcijaństwie. Tam odnajdywał w sobie siły do prób przemiany zastanej rzeczywistości przez pracę intelektualną i wreszcie służbę wojskową, zakończoną tragicznie w Powstaniu.

Zapewne ta swego rodzaju komplementarność życia duchowego, zawodowego, literackiego i patriotycznego sprawiła, że środowisko katolickiego tygodnika społecznego „Dziś i jutro” wybrało jako patrona nowopowstałej nagrody Włodzimierza Pietrzaka. W 1948 r. zostały przyznane pierwsze wyróżnienia. Komitet organizacyjny tego przedsięwzięcia napisał wówczas, że „katolicka twórczość kulturalna w Polsce rozwija się w atmosferze zbyt małego zainteresowania i poparcia ze strony społeczeństwa”. Zmieniają się czasy, obyczaje i pokolenia, a przytoczona konstatacja niestety nie traci swojej aktualności. To pokazuje jak ważna i potrzebna jest instytucja Nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka, od 1997 r. przyznawanej przez Katolickie Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

Prawdopodobnie najstarsza niepaństwowa nagroda z dziedziny szeroko rozumianej kultury, z dziesiątkami nagrodzonych, będących najwybitniejszymi twórcami kultury Nagroda Pietrzaka jest rzeczywiście ważną historycznie instytucją kultury, marką społeczną, a jednocześnie ciągle potrzebnym społecznie przedsięwzięciem. W czasach kiedy zwłaszcza w przestrzeni medialne niszczy się rzeczywiste autorytety zastępując jej celebryckimi pseudo-autorytetami niezwykle ważne jest honorowanie i promowanie instytucji oraz osób, które łączą merytoryczny i artystyczny walor aktywności społeczno-kulturalnej ze świadectwem wartościom chrześcijańskim i patriotycznym. Również w pandemicznym 2021 r. została przyznana Ogólnopolska Nagroda Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” im. Włodzimierza Pietrzaka. Laury przyznano:

Dziełu Lasek, stworzonemu przez Służebnicę Bożą Matkę Elżbietę Czacką: niewidomym, współpracownikom świeckim Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi oraz Siostrom Franciszkankom Służebnicom Krzyża, ks. prof. Mirosławowi Wróblowi, Fundacji Małych Stópek.

To kolejne instytucje i osoby, które swoją działalność kulturalną, społeczną pomocową wpisały w wartości chrześcijańskie i patriotyczne.

/mwż