W encyklice ​Caritas in veritate ​papież Benedykt XVI stwierdza, że:

T​rzeba unikać sytuacji, w której wykorzystanie zasobów finansowych miałoby charakter spekulacyjny i odpowiadało pokusie szukania jedynie szybkiego zysku, zamiast również utrzymania przy życiu przedsiębiorstwa na dłuższą metę, przysłużenia się realnej ekonomii i troski o promocję stosownych i odpowiednich inicjatyw ekonomicznych także w krajach potrzebujących rozwoju.

Według Ojca Świętego spekulacja rynkowa jest zjawiskiem niepożądanym, a jej nieuporządkowania należy doszukiwać się w pogwałceniu zasady dobra wspólnego, ponieważ celem działań spekulanta jest zawsze osiągnięcie jednostronnej korzyści. O ile w takiej ocenie rzeczywistości nie ma nic odkrywczego, to obserwacja Benedykta XVI spotyka się dziś nierzadko ze stanowczym sprzeciwem ze strony niektórych środowisk naukowych, które notorycznie przekraczają swoje kompetencje w zakresie wyznaczonych granic metodologicznych. O takim zjawisku ostrzegał stosunkowo niedawno papież Franciszek w swojej encyklice ​Laudato si​:

Nie można twierdzić, że nauki empiryczne w pełni wyjaśniają życie, istotę wszystkich stworzeń i całej rzeczywistości. Oznaczałoby to bezpodstawne przekraczanie ich granic metodologicznych. Jeśli dokonujemy refleksji w tym zamkniętym obszarze, to zanika wrażliwość estetyczna, poezja, a także zdolności rozumu do dostrzegania sensu i celu rzeczy.

W przypadku indywidualistycznych teorii ekonomicznych wspomniane nadużycia metodologiczne skutkują stopniowym zanegowaniem koncepcji dobra wspólnego, sprawiedliwości społecznej, uczciwej płacy oraz prowadzą do pozytywnej oceny zjawisk takich jak spekulacja czy wyzysk. Tak ujęte rozważania teoretyczne w sposób bezpośredni oddziałują na młode pokolenie uczniów i studentów, dla których coraz bardziej obcy i niezrozumiały staje się wspólnotowy (osobowy) wymiar życia politycznego. Całość zjawiska dopełnia szersze oddziaływanie kulturowe promujące modę na samorealizację, egoizm i konsumpcjonizm:

Dostrzegamy kulturowe przenikanie pewnego rodzaju „dekonstrukcjonizmu”, według którego ludzka wolność próbuje budować wszystko od zera. Pozostaje niezmienna jedynie potrzeba konsumpcji bez ograniczeń i akcentowanie wielu form indywidualizmu bez treści.

papież Franciszek​, Fratelli tutti

Takie ideologiczne sprzężenie nauki z szerszym oddziaływaniem kulturowym stanowi wielkie wyzwanie dla propagowania Katolickiej Nauki Społecznej, ponieważ proponowany przez nią osobowy wymiar życia społecznego staje się dla wielu ludzi coraz mniej zrozumiały i spójny światopoglądowo. Wszyscy jesteśmy spekulantami to teraz mantra powtarzana w wielu środowiskach akademickich oraz biznesowych i na chwilę obecną nic nie wskazuje w tym zakresie na rychłą zmianę...

/łb